ปลายประสาทอักเสบ (Peripheral Neuropathy) เป็นระบบประสาทส่วนปลายที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวของร่างกายมีหน้าที่รับคำสั่งจากสมองและไขสันหลังไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายมนุษย์ แขน, ขา, มือ, เท้า, รวมทั้งอวัยวะภายในด้วยเช่นกัน ปลายประสาทอักเสบมีลักษณะ แขนชา,ขาชา, ปลายมือ, ปลายเท้า, บวม, แดง, มีอาการอ่อนแรง ปวดและชาตามมือและเท้า หรือส่วนต่าง ๆ ของร่างกายซึ่งอาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นกับคนที่อายุมากเป็นส่วนใหญ่ ส่วนคนที่อายุน้อยที่พบว่าเกิดสภาวะปลายประสาทอักเสบนั้น อาจจะเกิดจากการขาดวิตามินบี, ระบบทางเดินหายใจติดเชื้อ, ภูมิคุ้มกันบกพร่อง เป็นต้น ทำให้ส่งผลกับร่างกายและสุขภาพของเราเป็นอย่างมาก
กลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดปลายประสาทอักเสบมีอยู่ด้วยกันหลายกลุ่ม อาทิ เช่น
- กลุ่มที่ภูมิคุ้มกันบกพร่อง ลักษณะแขนและขาอ่อนแรง ชา แต่ยังสามารถไปไหนมาไหนได้ ยังสามารถทำงานได้ปกติ
- กลุ่มที่พักผ่อนไม่เพียงพอ เป็นกลุ่มที่ค่อนข้างเสี่ยงมากที่สุด ส่งผลให้เกิดใบหน้าเบี้ยว, อ่อนแรงครึ่งซีก การติดเชื้อไวรัสได้ เกิดจากการพักผ่อนไม่เพียงพอทำให้ระบบประสาทเกิดการอักเสบร่างกายทำงานหนัก
- กลุ่มที่ขาดวิตามินบี เป็นกลุ่มคนที่พบได้ไม่มากนักกลุ่มนี้เป็นกลุ่มคนที่ขาดสารอาหารบางชนิดเท่านั้น
- กลุ่มที่ได้รับสารพิษ เกิดจากการได้รับสารพิษเข้าสู่ร่างกาย เช่น สารตะกั่ว, โลหะบางชนิด เป็นต้น
สาเหตุการเกิดปลายประสาทอักเสบ
สาเหตุของการเกิดปลายประสาทอักเสบเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ คนที่ครอบครัวเป็นโรคเส้นประสาทส่วนปลายอาจจะสามารถพัฒนาความผิดปกติทางเส้นประสาทได้มากขึ้น อย่างไรก็ตามสาเหตุต่าง ๆ และเหตุผลอย่างอื่นก็มีส่วนด้วย ดังนี้
- อุบัติเหตุ
- โรคเบาหวาน
- แอลกอฮอลล์
- ขาดวิตามินบีบางชนิด
- การพักผ่อนไม่เพียงพอ เป็นต้น
ลักษณะของอาการปลายประสาทอักเสบ
ปลายประสาทอักเสบเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ที่ทำให้ร่างกายของเรา และระบบประสาทส่วนต่าง ๆ ทำหน้าที่รับคำสั่งจากระบบประสาทส่วนกลาง ส่งต่อไปยังกล้ามเนื้อ ทำให้ร่างกายเคลื่อนไหวได้ และรับความรู้สึกได้ ทำหน้าที่เหมือนเป็นสายไฟฟ้าในการนำคำสั่งไปตามอวัยวะส่วนต่างๆ ในร่างกาย ที่แตกต่างกันออกไป ดังนี้
- อุบัติเหตุ เกิดจากการได้รับประสบอุบัติเหตุทางรถยนต์, การเล่นกีฬา, ได้รับอุบัติเหตุระหว่างการออกกำลังกาย หรือการนั่งพิมพ์งานเป็นเวลานานก็เป็นสาเหตุให้เกิดปลายประสาทอักเสบได้เช่นกัน
- โรคเบาหวาน เกิดจากเส้นเลือดได้รับน้ำตาลในปริมาณมาก ทำให้เส้นประสาทเสียหายได้ง่าย
- แอลกอฮอลล์ การดื่มแอลกอฮลล์เป็นประจำทำให้เส้นประสาทถูกทำลาย เพราะร่างกายขาดวิตามินส่งผลให้ปลายประสาทเกิดการอักเสบ
- ขาดวิตามินบีบางชนิด วิตามินบีเป็นสิ่งสำคุญต่อร่างกายเป็นอย่างมาก การขาดวิตามินบีบางชนิดส่งผลให้เป็นปลายประสาทหรือแม้แต่ระบบประสาทส่วนต่าง ๆ ของร่างกายผิดปกติได้
- การพักผ่อนไม่เพียงพอ การพักผ่อนไม่เพียงพอก็ทำให้ระบบประสาทเกิดการอักเสบได้ เนื่องจากร่างกายทำงานหนักเกินไป
- มีการชาตามมือ และเท้า
- เสียการทรงตัว การทำงานของระบบส่วนต่าง ๆ ของร่างกายบกพร่องไม่สามารถประสานกันได้
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง โดยเฉพาะที่เท้าทั้งนี้ยังพบว่ามีคนที่เป็นโรคปลายประสาทอักเสบเป็นจำนวนมากที่ไม่สามารถระบุสาเหตุที่มาของโรคปลายประสาทอักเสบไม่ได้
การดูแลรักษาเพื่อป้องกันการเกิดโรคปลายประสาทอักเสบเบื้องต้น คือ
- การพักผ่อนให้เพียงพอ
- กินอาหารให้ครบ 5 หมู่
- การเลิกดื่มแอลกอฮอล์ หรือดื่มให้น้อยลง
- การเลิกสูบบุหรี่
- การดำรงชีวิตประจำวันไม่ให้เคร่งเครียดมากจนเกินไป
วิธีการรักษาทางการแพทย์
ทั้งนี้การรักษาทางการแพทย์ก็จะต่างกันไปขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยและดุลพินิจของแพทย์ที่รักษา เช่น
- รักษาโดยการฉีดยาบรรเทาอาการเจ็บปวด
- ทำกายภาพบำบัด
- กินยารักษาอาการ
- หากอาการของผู้ป่วยไม่ดีขึ้น อาจต้องรักษาด้วยการผ่าตัด
หากพบอาการผิดปกติให้ไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ และรับการรักษาให้ถูกต้อง อย่างเหมาะสม และถูกวิธี เนื่องจากการอักเสบของปลายประสาทบางส่วนมีสาเหตุมาจากการขาดวิตามินบีบางชนิด เมื่อได้รับการแก้ไข ได้รับวิตามินบีเสริมให้เพียงพอ ก็ทำให้หายจากอาการได้ บางกรณีต้องรักษาด้วยการผ่าตัดซึ่งการรักษาที่เหมาะสม ก็จะช่วยให้หายจากอาการที่สร้างความเจ็บปวดและรำคาญต่อการดำเนินชีวิตประจำวันให้เป็นไปอย่างปกติ
การป้องกันปลายประสาทอักเสบ มีวิธีดังนี้
รักษาและควบคุมโรคที่สาเหตุ วิธีป้องกันปลายประสาทอักเสบที่มีประสิทธิภาพ เป็นการรักษาและควบคุมโรคที่ทำให้เกิดความเสี่ยงเป็นปลายประสาทอักเสบ เช่น โรคเบาหวาน ติดสุรา เป็นต้น เลือกใช้ชีวิตอย่างมีสุขภาพดี เช่น
- รับประทานผัก ผลไม้ ธัญพืชและโปรตีนที่มีไขมันต่ำให้มาก เพราะจะช่วยรักษาสุขภาพของ
เส้นประสาท รวมไปถึงป้องกันการขาดวิตามิน บี ชนิดต่าง ๆ ด้วย โดยรับประทานเนื้อวัว เนื้อปลา ไข่ อาหารไขมันต่ำและธัญพืชเสริม นอกจากนั้น หากเป็นผู้ที่รับประทานอาหารมังสวิรัติ รับประทานธัญพืชเสริม เพราะเป็นแหล่งของวิตามิน บี 12 แต่ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการรับประทานอาหารเสริมวิตามิน บี 12 ก่อน - ออกกำลังกายเป็นประจำ หากแพทย์วินิจฉัยแล้วว่าผู้ป่วยออกกำลังกายได้ ก็ควรออกครั้งละอย่างน้อย 30 นาที-1 ชั่วโมง อย่างน้อย 3 ครั้งต่อสัปดาห์
– หลีกเลี่ยงปัจจัยที่อาจจะเป็นสาเหตุทำให้เกิดความเสียหายต่อระบบเส้นประสาท ได้แก่ กิจกรรมที่
ทําซ้ำ ๆ อยู่ในท่าที่จำกัด สัมผัสกับสารเคมีที่เป็นพิษ การสูบบุหรี่และการดื่มสุรามากเกินไป
