อาการ เจ็บเข่า ข้อพับตึง งอเข่าไม่สุด เหยียดไม่สุด หรือรู้สึกตึงหลังเข่าเวลาลุกเดิน เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในคนทุกวัย ตั้งแต่วัยทำงานไปจนถึงผู้สูงอายุ หลายคนคิดว่าเป็นเพียงอาการเมื่อยล้าชั่วคราว แต่ในความเป็นจริง อาการเหล่านี้อาจเป็น สัญญาณเตือนของโรคข้อเข่า กล้ามเนื้อ หรือเอ็นรอบเข่า ที่หากปล่อยไว้ อาจลุกลามจนกลายเป็นปัญหาเรื้อรังได้
บทความนี้จะพาคุณเข้าใจว่า อาการเจ็บเข่าและข้อพับตึงเกิดจากอะไร มีโรคใดซ่อนอยู่บ้าง ควรสังเกตอาการอย่างไร และเมื่อไรที่ควรพบแพทย์เฉพาะทางด้านกระดูกและข้อ
สาเหตุของอาการเจ็บเข่าและข้อพับตึง
ความซับซ้อนของข้อเข่า ข้อเข่าเป็นข้อต่อที่ต้องรับน้ำหนักตัวและแรงกระแทกตลอดเวลา ประกอบด้วย
- กระดูก
- กระดูกอ่อน
- เอ็น
- กล้ามเนื้อ
- น้ำไขข้อ
เมื่อโครงสร้างใดโครงสร้างหนึ่งผิดปกติ จะทำให้เกิดอาการปวด ตึง หรือเคลื่อนไหวลำบาก
สาเหตุที่พบบ่อย
- ใช้งานเข่าหนัก หรือใช้งานซ้ำ ๆ
- นั่งพับเพียบ นั่งยอง นั่งขัดสมาธินาน
- เล่นกีฬา หรือออกกำลังกายผิดท่า
- น้ำหนักเกิน
- อายุที่เพิ่มขึ้น
- โรคข้อและโรคทางระบบกล้ามเนื้อ
- โรคและภาวะที่ทำให้เจ็บเข่า ข้อพับตึง
- โรคข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis)เป็นสาเหตุอันดับต้น ๆ ของอาการเจ็บเข่า
- กระดูกอ่อนสึก
- ข้อฝืด ตึง โดยเฉพาะตอนเช้า
- ปวดมากขึ้นเมื่อใช้งานเอ็นและกล้ามเนื้อรอบเข่าตึงหรืออักเสบ
- กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลังตึง (Hamstring tightness)
- เอ็นหลังเข่าอักเสบ พบในคนที่นั่งนาน หรือออกกำลังกายไม่ยืดเหยียด
- น้ำในข้อเข่าผิดปกติ
- น้ำไขข้ออักเสบ
- น้ำในข้อเข่ามากเกินไป
- ทำให้รู้สึกตึง แน่น งอเข่าไม่สุด
- ถุงน้ำหลังเข่า (Baker’s Cyst)
- ก้อนหรือความตึงบริเวณข้อพับหลังเข่า
- มักสัมพันธ์กับข้อเข่าเสื่อม หรือข้ออักเสบ
- การบาดเจ็บจากการใช้งานหรือกีฬา
- เอ็นเข่าฉีก
- หมอนรองกระดูกเข่าเสื่อม
- อุบัติเหตุล้ม กระแทก
อาการและสัญญาณเตือนที่คุณควรรู้
หากมีอาการต่อไปนี้ ควรเริ่มระวังและประเมินสุขภาพเข่าอย่างจริงจัง
- ปวดเข่าเรื้อรัง นานเกิน 2 สัปดาห์
- ข้อพับตึง งอหรือเหยียดเข่าไม่สุด
- ปวดมากขึ้นเมื่อลุก เดิน ขึ้นลงบันได
- เข่าบวม ร้อน หรือมีน้ำในข้อ
- มีเสียงดังกรอบแกรบในข้อ
- รู้สึกเข่าไม่มั่นคง หรือทรุด
- ปวดจนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน
อาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณว่า ข้อเข่ากำลังเสื่อมหรืออักเสบมากขึ้น
การวินิจฉัยและการตรวจเบื้องต้น
แพทย์เฉพาะทางด้านกระดูกและข้อจะประเมินอย่างละเอียด เช่น
- ซักประวัติการใช้งานเข่าและอาการปวด
- ตรวจการเคลื่อนไหว ความตึง และความมั่นคงของข้อ
- เอกซเรย์ เพื่อดูข้อเข่าเสื่อม
- MRI (ในรายที่สงสัยเอ็นหรือหมอนรองกระดูกฉีก)
- ตรวจเลือด หากสงสัยโรคข้ออักเสบหรือเก๊าท์
การวินิจฉัยที่ถูกต้องช่วยให้รักษาได้ตรงจุดและป้องกันข้อเสียหายในอนาคต
แนวทางการรักษาอาการเจ็บเข่า ข้อพับตึง
การรักษาแบบไม่ผ่าตัด (แนวทางหลัก)
- ยาแก้ปวดและลดการอักเสบ (ตามดุลยพินิจแพทย์)
- กายภาพบำบัด เพื่อยืดกล้ามเนื้อและเสริมความแข็งแรง
- ปรับพฤติกรรมการใช้งานเข่า
- ควบคุมน้ำหนัก
- ฉีดยาในข้อเข่า (เฉพาะรายที่เหมาะสม)
การรักษาแบบผ่าตัด (กรณีจำเป็น)
- ใช้ในผู้ป่วยที่ข้อเข่าเสื่อมรุนแรง
- เอ็นหรือหมอนรองกระดูกเสียหายมาก
- รักษาแบบอนุรักษ์ไม่ได้ผล
การดูแลตัวเองและการป้องกันในชีวิตประจำวัน
- หลีกเลี่ยงนั่งพับเข่าเป็นเวลานาน
- ยืดกล้ามเนื้อต้นขาและน่องเป็นประจำ
- เลือกรองเท้าที่เหมาะสม
- ออกกำลังกายแบบไม่ลงน้ำหนักมาก เช่น ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์
- พักเข่าเมื่อมีอาการปวด
- เมื่อไหร่ที่ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
- ปวดเข่าหรือข้อพับตึงไม่หายภายใน 2–4 สัปดาห์
- อาการรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ
- เข่าบวม แดง ร้อน
- ปวดจนเดินลำบากหรือใช้ชีวิตไม่ได้ตามปกติ
- มีประวัติโรคข้อเข่าเสื่อม หรือโรคเก๊าท์
อาการ เจ็บเข่า ข้อพับตึง ไม่ใช่เรื่องเล็กอย่างที่หลายคนคิด แต่อาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของโรคข้อเข่า กล้ามเนื้อ หรือเอ็นรอบเข่า การรู้เท่าทันอาการตั้งแต่ระยะเริ่มต้น และเข้ารับการตรวจจากแพทย์เฉพาะทาง จะช่วยชะลอความเสื่อม ลดอาการปวด และยืดอายุการใช้งานของข้อเข่าได้อย่างมีประสิทธิภาพ
