โรคเก๊าท์ทำให้ข้อพิการถาวรได้ไหม?

ทำไมเก๊าท์ถึงอาจทำให้ข้อพิการได้?

กลไกการทำลายข้อ

ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดความเสียหายถาวร

• ระดับกรดยูริกสูงคงที่ไม่คุมให้ลดลง
• การมีอาการอักเสบซ้ำ ๆ หรือต่อเนื่องหลายปี
• การพบโทฟัสขนาดใหญ่ตามข้อต่าง ๆ
• การร่วมกับโรคไตเรื้อรัง โรคเมตาบอลิก หรือการใช้ยาบางชนิดที่ทำให้ขับกรดยูริกลดลง
• การวินิจฉัยหรือรักษาช้า ทำให้อักเสบเกิดซ้ำหลายครั้งก่อนการรักษาที่เหมาะสม

อาการและสัญญาณเตือนที่บ่งบอกว่าอาจมีความเสี่ยงต่อข้อพิการ

• ข้อมีการอักเสบเฉียบพลันซ้ำ ๆ ที่เดิม เช่น โคนนิ้วหัวแม่เท้า ข้อเท้า หรือข้อเข่า
• มีตุ่มโทฟัสใต้ผิวหนัง หรือก้อนที่ข้อ/ใบหู
• ข้อเริ่มผิดรูป เคลื่อนไหวติด ข้อล็อก หรือเจ็บเรื้อรัง
• การตรวจเลือดพบระดับกรดยูริกสูงอย่างต่อเนื่อง
• ผลการตรวจภาพ (X-ray/Ultrasound/CT) พบการทำลายกระดูกหรือหัวข้อ
• หากมีอาการเหล่านี้ ควรรีบพบแพทย์เพื่อประเมินและเริ่มแผนการรักษา

การวินิจฉัย — จะรู้ได้อย่างไรว่าเก๊าท์กำลังทำลายข้อ?

• แพทย์จะวินิจฉัยจากประวัติ อาการ การตรวจร่างกาย และการตรวจพิเศษ เช่น:
• การตรวจน้ำข้อ (Joint aspiration) เพื่อหาเม็ดผลึกยูเรต — วิธีนี้แม่นยำที่สุด
• ตรวจเลือด ดูระดับกรดยูริก และตรวจค่าการทำงานของไต
• ภาพเอกซเรย์/อัลตราซาวด์/CT หรือ MRI เพื่อดูการทำลายของกระดูกหรือการมีโทฟัส
• การตรวจครบถ้วนช่วยกำหนดความรุนแรงและแผนการรักษาได้ตรงจุด

แนวทางการรักษา — ลดความเสี่ยงข้อพิการได้อย่างไร

การรักษาเฉียบพลัน (บรรเทาอาการปวดและอักเสบ)

• ยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs)
• โคลชิซิน (Colchicine) ในระยะแรก
• ยาสเตียรอยด์ (ฉีดหรือกิน) เมื่อจำเป็น

การรักษาระยะยาว (ลดระดับกรดยูริกและป้องกันการเกิดซ้ำ)

• ยาลดกรดยูริก เช่น Allopurinol หรือ Febuxostat เพื่อควบคุมระดับกรดยูริกในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย
• ปรับพฤติกรรม: ลดอาหารพิวรีนสูง, ลดแอลกอฮอล์, ควบคุมน้ำหนัก, ดื่มน้ำมากขึ้น
• ควบคุมโรคประจำตัวร่วม เช่น เบาหวาน ความดัน และโรคไต
• การรักษาอย่างต่อเนื่องและการติดตามผลเป็นหัวใจสำคัญในการป้องกันความเสียหายถาวร

เมื่อใดที่การผ่าตัดอาจจำเป็น?

• โทฟัสขนาดใหญ่ที่ก่อปัญหาเรื่องการทำงานหรือการติดเชื้อ
• ความเสียหายของข้อจนทำให้การเคลื่อนไหวเสียหายมาก อาจพิจารณางานผ่าตัดข้อเทียมหรือซ่อมแซมข้อ (depend on case)
• การตัดสินใจต้องอิงจากการประเมินโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญและพิจารณาความเสี่ยงประโยชน์แต่ละบุคคล

การดูแลตัวเองเพื่อลดความเสี่ยงข้อพิการ

• ดื่มน้ำมากพอ (ช่วยขับกรดยูริก)
• ลดอาหารพิวรีนสูง (เครื่องในสัตว์ ปลาเล็กบางชนิด หน่อไม้บางชนิด)
• หลีกเลี่ยงหรือจำกัดการดื่มแอลกอฮอล์ โดยเฉพาะเบียร์
• ควบคุมน้ำหนักและออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• ตรวจเช็กและติดตามระดับกรดยูริิกตามคำแนะนำแพทย์
• ปรึกษาแพทย์ก่อนเริ่มหรือเลิกยาที่มีผลต่อระดับกรดยูริก